Afgelopen week organiseerden wij, de medezeggenschap van 22 Amsterdamse openbare basisscholen, een speciale vergadering over de grootste uitdaging van dit moment: het lerarentekort. Leraren, ouders, bestuur en RvT gingen out-of-the-box; in een creatieve workshop onderzochten we vernieuwende oplossingen.
Nieuwsgierig naar wat we precies hebben gedaan? Welke oplossingen aansloegen aan en welke niet? In twee artikelen vertel ik je graag meer, als voorzitter van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad van de scholengroep de initiatiefnemer van de workshop. Dit is artikel 1.
Amsterdam koerst af op fors lerarentekort
Amsterdam heeft een probleem. Dit jaar waren er al zo’n 150 lastig vervulbare vacatures in het basisonderwijs en de prognoses zijn dat het tekort oploopt tot ca. 500 in 2023. Stel je voor: Dat zijn 15.000 leerlingen zonder leraar, zo’n 20% van populatie basisschoolleerlingen in Amsterdam!
Het tekort laat zich het meest voelen op de scholen die het al uitdagend hebben gezien de buurt en de achtergrond van hun kinderen. Maar ook in onze groep, een groep van 22 basisscholen uit Centrum en Zuid verenigd in de Stichting Openbaar Onderwijs aan de Amstel (OoadA), merken we het: vacatures zijn steeds lastiger (kwalitatief) in te vullen. Op dit moment staan er nog 8 open.
Er wordt van alle kanten gewerkt aan oplossingen. Zo werkt de sector aan het vergroten van de instroom, stelt de gemeente huisvesting ter beschikking en zet onze stichting zet in op aantrekkelijk werkgeverschap. Maar de vraag is: biedt dit alles voldoende soelaas?
Ik ben bang dat het antwoord daarop ‘nee’ is. En dat meer maatregelen, creatieve maatregelen, noodzakelijk zijn om te zorgen dat onze kinderen in 2023 nog steeds goed onderwijs krijgen.
Onconventionele oplossingen zijn noodzakelijk
Wat zijn die creatieve oplossingen? Hoogste tijd om daar eens over na te denken, vond ik als voorzitter van de Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad van OoadA. Vanuit mijn professionele achtergrond, met hulp van Sophie Hermanussen – lerares en directeur op één van onze scholen – en in nauw overleg met het bestuur van onze stichting heb ik een korte workshop ontwikkeld. Leraren, ouders, bestuur en RvT gingen hierin out-of-the-box. Niet met het doel om dé oplossing voor het probleem te vinden; wel met het doel om ruimte te laten ontstaan voor vernieuwende ideeën.
Wat hebben we gedaan?
Aan de slag met toekomstbeelden
In de workshop zijn we aan de slag gegaan met het creëren van zg. toekomstbeelden. Wij hadden vooraf vier out-of-the-box oplossingen voor het lerarentekort geselecteerd. Leraren en ouders moesten in vier groepjes een van deze oplossingen uitwerken tot een toekomstbeeld: Hoe ziet het onderwijs eruit als deze oplossing realiteit zou zijn?
Dat is niet eenvoudig. Want elke oplossing riep direct weerstand; dit kan helemaal niet of dit moet je niet willen. Een normale reactie en het bewijs dat de oplossingen voldoende out-of-the-box waren. Daarom deden we eerst een korte peiling: Van welke oplossing gaan je haren recht overeind staan?
Maar de vervolgopdracht – en kern van de workshop – was om niet denken aan waarom het níet kan, want dan komen we niet verder, maar om te denken hoe het wél kan: Wat is er mogelijk?
Vier toekomstbeelden vanuit vier ‘out of the box’ perspectieven
De vier out of the box oplossingen waar we mee werkten geven een antwoord op de vraag: “Wat als de leraren er onvoldoende zijn, wat doen we dan?”
- Dan korten we lestijden in
- Dan maken we de klassen groter
- Dan besteden we delen van het onderwijs uit
- Dan zetten we grootschalig online leerplatforms in
Vanzelfsprekend zijn er meer oplossingen te bedenken, maar wij kozen voor deze vier. Vier oplossingen die al wel genoemd worden en onderling voldoende onderscheidend zijn. Bovendien out of the box maar niet totaal ondenkbaar of onrealiseerbaar. Om dat laatste te checken had ik vooraf gesproken met De Hermitage en Squla om goed zicht te krijgen op wat er op dit moment al mogelijk is m.b.t. oplossing 3 en 4.
Wat was het resultaat?
De workshop leverde nieuwe inzichten op, ook voor mij. Ik had me aangesloten bij het groepje ‘Grotere klassen (2)’, een idee dat bij mij veel weerstand opriep. Maar 25 minuten later stond ik op een gigantisch onderwijsfestival voor heel Amsterdam, waar kinderen met een digitaal paspoort en een persoonlijke coach doorheen gaan. Onder de leuke leiding van Serge Bueters (Squla) creëerden we een aanlokkelijk perspectief dat energie gaf én 1-2 interessante inzichten op leverde.
Vooraf is het altijd spannend om creatief aan de slag te gaan, zeker met een groep kritische professionals of vergadertijgers zoals in de medezeggenschap. Maar als iedereen bereid is om mee te doen, wat hier zo was, dan levert het altijd wat op. Wij hoorden terug dat mensen met ideeën en veel energie het bestuursgebouw uitliepen. En met die uitkomst was ik toch weer blij verrast!
(In de volgende blog vertel ik je meer over de concrete resultaten van mijn en andere groepjes.)